Friday 30 May 2014

KUM 50 LAI LIAM TAH AH KHAN.. BY B.DKUNGA 

Chhawrtui khua atangin kum 1952 khan Vairengte khuaah kan rawn pem thla a, Vairengte khua hi in ding 30-40 vel chauh an la ni a. Kohhran pawh ngelnghet takin a lo ding tawh a, tuna Tlangveng kan tih Pu Laisiama In hmunah hian Biak In pawh a awm a, a chung pawh Di, a bang Dap, thutthlengah pawh Rawnal pum phel phawk phawk nalh taka cheh thlap a ni. Pulpit chungah Black Board tereuhte a inkhai ve a, hun neitu turte pawh Chalk-a ziah ve thlap a ni thin. Ka hriatrengna pawh hun neitu Pauva tih kha Pava tiin an lo thlaksak a, amah Pu Pauva thinrim ang thawm pawh ka mitthlain a la hmuh reng vang a ni. Vairengte khua Kohhran din tantirh hi Kum 1946 vel niin a hriat a, keini naupang tan chuan rinthu mai loh chu sawi a harsa a, chhui thui loh a tha ber awm e.
    Awle, KTP lam ve thung, Kristian Tlangau May 1954-ah hetiang hian a chhuak a,”Ram dangah leh hmunpui zawkah chuan hetiang Pawl hi an neihna a rei hle tawh hlawm a. Zoramah pawh hian pawl a indinna fel tak a la awm lo na chungin, hmun tam takah hetiang pawl hi in nei tawh sa tih pawh kan hria, kan lawm tak meuh a ni,” tiin. Inzawmkhawm a pawimawhzia thuin paragraph a tawp a, 2nd Para-ah,
“Tin, kum 1945 September thla chhung hian General Conference hmasa ber Aizawl-ah hian dah kan tum a, Palai tirh dan tur chu Kohhran tin atangin mi pahnih theuh mipa emaw, hmeichhia emaw kum 35 hnuai lam Dan zawhkim ngei tih a ni a. Tin, chumi atan chuan pawisa kan mamawh dawn avangin Registration Fee (Conference Fee) atan Kohhran tinin Duli (as on Rs.8/-) theuh ken tur,” tih a ni bawk.
Dam takin, Inthawhpui,
(1)    Zokhumi
(2)    Luka
Secretaries, tih a ni.
    Kum 1954 Tlangau Bu atanga kan chhui chuan Vairengte khuaa KTP din hi kum 1954 niin a hriat a, hruaitu hmasate pawh khang hunlaia Kohhrana kan nula tlangval, Batchhunga, Vanchhunga, Zakiamlova, Awmthanga, HK Lalhmuaka te an ni mai a, hmeichhe lamah chuan Zakungi, Darkhumi, Chhawni, Nghaki, Sangi, Mangi te anni leh mai a, midang awm heklo, Committee-a an chanvo te hi chu Rambuai ah Minute Bu a bo zo tawh a, hriat theih a ni tawh lo.
    Tin, heng hunlai hian YMA, KTP leh Kohhran ten nawr lam bik pawh a neih theih tak tak loh, mihring kan tlem a YMA hian thingpui No kan nei a, kan danglamna ni maiin ka hria. KTP lam hian Zaipawlah leh Kohhranah mihring nawlpui aiin tan an la deuh, kan la intluk tlang hle. Kan sawi hmaih hauh loh tur Pu Thandanga (L) kha YMA, KTP leh Kohhranah a tangkai kual vek a, zirtirtu a ni bawk a, Aizawl khua atanga rawn pem a ni bawk a, Sap hun laia IAMC (Indian Army Medical Corps) pensioner a ni bawk a, saptawng pawh thiam tak a ni. Fiamthu a thiam a Vairengte min tihlimtu a ni a, zirna lamah khawvel tukverh a min dahtirtu pawh a ni.
    Awle, hetiang taka khaw lungrual kan nih avangin Krismas pawh hi Kumthar ruai nen kan zawm pat thin. Pu Chhawna a tuia a tah deuh par tawh chuan Bawng a thawh leh mai thin a, naupang rilru tih takah Pu Chhawna hi a hlim lo ang tih kan hlau thin khawp mai. Mihring kan tlem kan tih tawh kha, vawk kan talh pawhin kan thiante kan sawm thin a, kan thianten vawk an talh a min sawm loh chuan kan in chhuahchhal thin.
    Tun hun atan chuan nuihzatthlak an chang zo ta si a. Pu Chhawna Ina Krismas kan hman tumin tlangvalhovin Pu Tlanglawma,  chhangban funna hnah a lam kualnaah an lo rahtir a, lam pahin phiah thlak a tum a, a tawpah a hawng tau Pu Thandanga’n a thlem lungawi leh ta te, rilruah leh mitthlaah a la cham a. Pu Laisiama In hmuna Biak In a awm laiin zankhat kan inkhawm chu pawnah zurui an intibuai a, kan Chairman Upa Sanga khan a chair kalsanin pawna Kapkunga lu-ah Torch Light Cell thum in a vua a, tunhnu hian a fanu thil awmdan ka zawt a, Biak Ina inkhawmte kha pawna insual en turin an lo chhuak vek a ni awm e, Chairman a lo chhuak ve kha thil awmlo pawh a lo ni hranpa lo. Helaia Biak In neih reng hi a hmunte a zim si a tiin tuna kan Biak In hmunah hian insawn phei a ni ta a.  Kum 1959 vel khan ‘Pu Sailothanga ram’ a ni a, a pa thlan te pawh hmuh turin a la awm a, Biak In kawtah tak a awm avangin tunah hian anmahni dil a sawnhlat a ni tawh.
    He hmunah hian Biak In a chung Laisua, a bang Dap bawkin sak leh a ni a, a kawngkhar pawhDap kawngkhar ‘a khai a khai a ni’. Kan Kohhran Upa Sanga, Upa Tlanglawma, Upa Tluanga, Upa Vana te ho khan ngaihtuahna thui tak neiin a tlang pumpui hi Biak In hmun atan an dah a. Ram buaiin min nang a Grouping Centre Vairengte a nih avangin humhalh reng theih a ni lova, In hmunah sipaiin an luahtir a, thenkhat chu Kohhranin a lei let leh tawh a ni.
    Helai hmuna Biak In kan neih hnu pawh hian nuihzat thlak tak tak sawi tur a tam mai. YMA-in dar kan vaw thin a, hla hruai hna pawh kan ti nghal zel mai a, Pu Remthanga leh kei khuang vawtu kan ni a, Tv.Mangthuama a chair a, ‘Leilung pian hmain’ tih hla hi an thlang a Hla kan la sang lutuk a kan aw a tial zo ta a, a thunawnah kan pamtul a, kan chairman Tv.Mangthuama nuih a za a, kan nuihza lutuk Pu Remthanga nen kan lo nui bawk si, Pi Zingi (Zahlira nu) a rawn tho a,”Tv. Mangthuam, i ho lutuk” tiin a chair a va luahlan a, Pi Zingi pawh chu nuihna thlarau chuan a rawn man ve ta a, hla hnuhnung pawh kan sa chhuak thei lo a, Lal Biakna pawh kan Pa Vana mi tih lai vel chu a la mumal a, a tawp lam chu a eng laiah nge kan Amen pawh kan chiang ta lo. Sunday zanah karleh Sunday tantu J.Dothuama tia Secretary-in a sawi rualin J.Dothuama hian tlar hnung lam atangin ka hman kher angnge maw chu aw ! a rawn ti a, kan inpawh tlang teh e..
    Ka pa Laihnuna (L) kha fiamthu a duh ve a, tantu ah an ruat ve a, tara lama tantu nih te chu ka duh lo, Buh tin hnih (2) hlawha min tan sak tur awm se a ti e an ti !! Pawi mihlim kan kawl a, “Biak Inah zawng ngau rual, ka ek pawh in tluk lo,” a ti dum dum reng mai a, ka pa khan, “Hrethiam rawh u, Pawi hi chu ‘a’ sa an ni a..,” a ti a, amah pawh Pawi hnam a ni ve tho si a. Heng kan thuhriltu atang te hian kan Kohhran nawmzia kan chim chin i hre thei ang.
    PU CHHAWNA Sermon, “Zakaia chu kan A.O aia Lal zawk Isua a hmuh duh avangin Thing a zawnga thing nal ber theipui kung a pum bawh chhova, ‘A va ropui em ! ’ Zakaia hian vanva dakin a han en a, an ti leh tlat a…”
    PU CHAWNGDAWLA, Chi hi a dak tawh chuan tih chang a chhiar hnuah chi sawi dak a tum ta a, “Chi hi India ramah a tel lova khawsa thei tumah zuk awm lova mawle, al tak a ni. Mahse a da thei a, kan ei bang thlam bangrelah te hian han zep ila zuk feh leh ila a lo tui pur tawh a,han liak ila ‘a ngawi vung vung a’ a al tawh mang bar lova…” chi sawi dak hi a har viau mai a lo ni.
    PU ENGA, a Bible chhiar turah hmawlhte a zep a, Pulpit an lawn meuh chuan a lo tla bo tawh si a, Bible a phek a phek a, Kolossa a va phek thleng a, “Bible-ah Kolossa a awm tih pawh ka lo hre lova an ti phawt a, tunlai hi hun hmawr a ni tawh a, zu te inzawrh mai mai chuan inchawh hle ang,” te tiin a hun chu a hmang zo ve ta tho a ni. Heng kan han sawi tak hunah hian Biak In lamah leh In lamah pawh kan hlim tlang hle thin.
    Kum 1966 March thlaah Mizoram a rawn buai khan lungngaihna chhumin Mizoram a rawn bawm thim ta mup mai si a. Sipai-ah kei ka lo tang hman chiah chiah a, ka thianpa’n lehkha min rawn thawn a, “Sipaiin MNF hel emaw min ti a, CIJW School-a 9th-Guards ah ka tang a, nau rual zinga darmang khai ang maiin a hman hmanin min vua a, a hrehawm lutuk,” a rawn ti. Vairengte-ah pawh Curfew a ni reng ta mai a, a inkhawm theih loh a, eng pawh sawi ila ‘sipai thu thu’ tih hi a ni ta vek mai a. Sipaiin kan Biak In luah an tum a, Upa Sanga’n luah a phallo tlat mai a, mi huaisen a nih kan hre ngai lova, sipaiin silai a an tin fur pawhin a zam chhete lova, “Pathian Biak In a ni” a ti tlat mai a an luah ta lo a ni, huaisenna petu Pathian a ropui a ni. Curfew an thlah dul chang hi chuan Inkhawm pawh an tha thei hle. Vairengte Kohhran hi min hringtute an tha a, an martar ngam a, hengte hi a ni ang e, he Kohhran hian kawng engkimah malsawmna a dawng nasa hle a ni.


0 comments:

Post a Comment

BILAIPUR ATANGIN ASSAM MI THAHNEM TAK LO LA LUT FO, SIPAI TEN HMALAK LOH CHUAN MIPUI IN HMALAK TUM

Dt.25.9.2021 khan tunhnaia kan tarlan fo, Bilaipur atangin hnamdang, sumdawng leh thingzai te mi thahnem tak, Aitlang bul, ramri chhehvêl ah...

Share

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites